Nationale dag – aandacht voor sterven
Op 24 mei, de Nationale Dag van Aandacht voor Sterven, die is opgericht door het Landelijk Expertisecentrum Sterven, een organisatie die meer bewustzijn en kennis rondom de dood wil creëren. Dat is blijkbaar nodig, gezien het feit, dat er afstand en onbekendheid is ontstaan wat betreft het laatste stukje van het leven. Maatschappelijke veranderingen en ontwikkelingen in de medische wereld hebben hieraan bijgedragen. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor palliatieve zorg, en kan ook homeopathie bijdragen aan een goed afscheid en levenseinde.
Sterven hoort bij het leven?
Of je het nu wilt of niet: je hebt in je leven 100% kans om te sterven, hoorde ik iemand eens zeggen. En er wordt ook wel gezegd: sterven hoort bij het leven.
Tot het midden van de vorige eeuw was de dood een geaccepteerd deel van het leven. De meeste mensen stierven thuis, in hun eigen gemeenschap. Ieder kind maakte het mee tijdens het opgroeien. Vooral ook, om dat opa’s en oma’s niet in een bejaardenhuis, op afstand woonden, maar naast hen woonden, of zelfs vaak ook inwonend waren en tot het eind daar verzorgd werden. Er werd vanuit de kerk begraven, op de begraafplaats achter de kerk. De naobers droegen de kist, en de buurvrouwen zorgen voor eten en drinken na de begrafenis.
Veranderingen in de maatschappij Maar er is veel veranderd. We leven langer; er is een verzorgingsmaatschappij ontstaan, waarin ouderen zo lang mogelijk – maar ook alleen – thuis blijven wonen en als dat echt niet meer gaat naar een bejaarden- of verzorgingshuis gaan. We leven in een geseculariseerde wereld, vaak zonder kerkgemeenschap. Onze gezondheidszorg doet er – uiteraard – alles aan, om sterven te voorkomen, en op zich is dat goed: artsen en medici zijn opgeleid om mensen te (helpen) genezen, maar door te behandelen tot het einde toe, sterven de meeste mensen in een ziekenhuis of instelling. Daardoor zijn sterven en sterfelijkheid zijn steeds verder van ons af komen te staan. Sterven is een gemedicaliseerd proces geworden en er zijn mensen die zelfs op oudere leeftijd nog geen dode van dichtbij gezien hebben. De gedachte aan een dood lichaam geeft veel mensen angst. We zijn niet meer voorbereid op de dood en wat eraan vooraf gaat. Het is iets, wat we zo lang mogelijk buiten de deur proberen te houden en waar we liever niet te veel aan denken. Mensen willen niet ziek zijn en afhankelijk worden; ze zien op tegen het sterven, omdat ze bang zijn voor pijn of benauwdheid. Dat kan een basis zijn voor een euthanasie-wens.
We leven in een maakbaarheidscultuur. Want door medische ontwikkelingen is er veel veranderd. Waar in begin vorige eeuw de patiënt soms zelf als laatste hoorde wat hij mankeerde, en hoorde dat het einde eraan kwam – of helemaal niet – is er daarna veel veranderd. Patiënten worden nu meegenomen in de beslissingen voor behandelingen, maar vaak zelfs zo, dat iemand alle nieuwe behandelingen krijgt aangeboden, die er zijn en er lijkt geen grens aan de mogelijkheden. Het levensverlengende behandelen kreeg de aandacht, en niet het feit of iemand er kwaliteit van leven door kreeg. Het lijkt wel of mensen niet mógen sterven; denk bijvoorbeeld aan de reclame: “help kanker de wereld uit”. Die uitspraak laat zien, dat we geloven in de maakbaarheid van het leven.
Veranderingen in de zorg Maar er zijn in de zorg gelukkig de laatste decennia dingen aan het veranderen. Bij het aanbieden van behandelingen wordt er steeds meer gekeken, naar de kwaliteit van leven: kan iemand in de laatste fase nog een zo prettig mogelijk leven krijgen, in plaats van: hoeveel maanden kunnen we nog toevoegen aan een leven en hoe kunnen we de dood voorkomen? Daardoor is het mogelijk, dat er op tijd een gesprek kan plaats vinden, over wat nog wel en niet te doen als behandeling, en om te kunnen kiezen om tijdens de laatste fase thuis te blijven, of juist naar huis te gaan. De palliatieve zorg thuis is nog steeds in ontwikkeling, en hospices zijn er, als iemand niet alleen thuis kan blijven. Er zijn betere manieren gekomen om de pijn te verminderen, en als pijn en benauwdheid niet meer goed te bestrijden zijn in de laatste levensfase, wordt iemand in slaap gebracht, waardoor het lijden niet meer gevoeld wordt.
Het onder ogen zien van het sterven
Sterven is nog steeds een moeilijk, emotioneel en heftig proces voor zowel de stervende als voor de nabestaande. Maar de laatste fase is een belangrijk stuk in het leven, om zo mogelijk nog met elkaar te genieten, dingen uit te spreken, dingen goed te maken, afscheid te nemen van elkaar en los te laten.
Helaas kan ernstige pijn, benauwdheid, onrust of angst dit verhinderen. Ook al kan een arts met een palliatieve behandeling veel betekenen, persoonlijke aandacht en een gesprek over de onrust en angst is als eerste op zijn plaats.
En het is goed om te weten, dat homeopathie ook in de laatste levensfase veel kan betekenen bij onrust en pijn, en om het leven los te kunnen laten.
Bronnen:
22 maart 2022